ปุ๋ย คือวัสดุที่ให้สารอาหารกับพืชและช่วยปรับปรุงดินให้เหมาะสมกับการเพาะปลูก
ปุ๋ยนั้นจะแบ่งออกเป็น 4 ประเภทคือ
1. ปุ๋ยอินทรีย์ชีวภาพ (Organic Fertilizer) คือ การนำปุ๋ย 2 ชนิด มาผสมกัน โดยนำปุ๋ยอินทรีย์ที่ผ่านกระบวนการควมคุมคุณภาพการผลิต โดยนำปุ๋ยอินทรีย์และแร่ธาตุต่างๆ เช่น คีเลต ธาตุอาหารเสริม สารบำรุงดินมาผ่านการฆ่าเชื้อและเพาะเชื้อจุลินทรีที่เหมาะสม นำมาผสมกับปุ๋ยอินทรีย์และหมักเพาะเชื้อจุลินทรีย์ที่ผสมลงไปจนถึงระยะเวลาที่พอเหมาะจึงสามารถนำไปใช้งานได้ เป็นปุ๋ยที่เหมาะแก่การทำเกษตรอินทรีย์
2. ปุ๋ยเคมี (chemical fertilizer) คือ ปุ๋ยที่เป็นอนินทรียสาร อาจเป็นปุ๋ยเชิงเดี่ยว ปุ๋ยเชิงผสม และปุ๋ยเชิงประกอบ เช่น ปุ๋ยยูเรีย, ปุ๋ยเม็ด ปุ๋ยเคมีแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ
1.1 ปุ๋ยเดี่ยวหรือแม่ปุ๋ย (straight fertilizer) คือ ปุ๋ยที่มีธาตุอาหารหลักพืช คือ N Pและ K เป็นส่วนประกอบของปริมาณธาตุอาหารจะคงที่
1.2 ปุ๋ยผสม (mixed fertilizer) คือ ปุ๋ยที่ได้จากการเอาแม่ปุ๋ยหลายๆ ชนิด มารวมกันเพื่อให้ได้ปริมาณธาตุอาหารหลักของปุ๋ยตามต้องการเพื่อให้เหมาะตามสภาพดินในแต่ละพื้นที่
3. ปุ๋ยอินทรีย์ คือ ปุ๋ยที่ได้มาจากสารประกอบทางธรรมชาติ ธาตุอาหารที่ได้ส่วนใหญ่ต้องเกิดจากการย่อยสลายจากจุลินทรีย์ก่อน เป็นกระบวนการผลิตสารอาหารจากธรรมชาติ ปุ๋ยอินทรีย์ส่วนใหญ่มักจะใช้ประโยชน์ในการปรับปรุงคุณภาพดิน แบ่งชนิดของปุ๋ยอินทรีย์ได้ 3 ประเภท คือ
3.1 ปุ๋ยหมัก (compost)คือ ปุ๋ยธรรมชาติเป็นปุ๋ยที่เกิดจากเศษพืชต่างๆ เช่น หญ้าและใบไม้ ต้นถั่ว ต้นข้าวโพด ซังข้าวโพด เปลือกถั่วต่างๆ เมื่อนำมากองหมักไว้จนเน่าเปื่อยก็สามารถนำมาใช้งานได้
3.2 ปุ๋ยคอก (manure)คือ ปุ๋ยที่ได้จากสิ่งที่สัตว์ขับถ่ายออกมา เช่น อุจาจาระ ปัสสาวะของสัตว์ต่างๆ ปุ๋ยคอกเป็นปุ๋ยที่มีประโยชน์ในการปรับปรุงสภาพทางกายภาพของดิน ช่วยลดอัตราการพังทลายของดิน เพิ่มธาตุอาหารให้แก่ดิน เป็นต้น
3.3 ปุ๋ยพืชสด คือ ปุ๋ยที่ได้จากการปลูกพืชบำรุงดิน เช่น พวกพืชตระกูลถั่ว เมื่อพืชเจริญเติบโตถึงระยะหนึ่ง เราก็ไถกลบในขณะที่พืชยังเขียวและสดอยู่ ซึ่งมักจะไถกลบในช่วงที่พืชกำลังออกดอก เพราะเป็นช่วงที่เหมาะสมแก่การให้ธาตุอาหารแก่พืชมากที่สุด
4. ปุ๋ยชีวภาพ คือ การนำจุลินทรีย์ที่มีชีวิตมาใช้เพื่อเพิ่มปริมาณธาตุอาหาร หรือเพิ่มความเป็นประโยชน์ของธาตุอาหารในดิน ปุ๋ยชีวภาพอาจมีบทบาทในการปรับปรุงบำรุงดินทางชีวภาพ ทางกายภาพ และทางชีวเคมี และปุ๋ยชีวภาพยังหมายความรวมถึงหัวเชื้อจุลินทรีย์
อาหารเสริมพืช คือ สารอาหารที่ทำมาจากสาหร่าย และนำมาจากมหาสมุทรแอตแลนติก ซึ่งจะขึ้นเฉพาะในน้ำทะเลที่ใสสะอาด และพบมากสุดในที่ประเทศนอร์เวย์ ประกอบด้วยสารอาหารจำนวนมาก
คุณสมบัติ เป็นด่างสามารถละลายน้ำได้ แลกเปลี่ยนประจุได้ สามารถดูดซับแร่ธาตุได้ดี จะช่วยปรับสะภาพดินเหนียวให้คลายตัวออก ในดินทรายจะช่วยอุ้มน้ำ ทำให้โครงสร้างดินแข็งแรง ทำให้ดินโปร่ง ร่วนซุย น้ำและอาการถ่ายเทได้สะดวก
โอเอซิส(Oasis)อาหารเสริมพืช เป็นธาตุอาหารที่จำเป็นต่อพืช มี ธาตุสังกะสี(Zn) เหล็ก(Fe) ทองแดง(Cu) แมงกานีส(Mn) โบรอน(B) โมลิบดินัม(Mo) อาหารเสริมจะเป็นตัวช่วยประสานส่งเสริมการทำงานของ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม ให้มีประสิทธิภาพดีขึ้น
พืชต้องการธาตุอาหาร 16 ชนิด ได้แก่ ออกซิเจน คาร์บอน แมกนีเซียมไนโตรเจน ไฮโดรเจน ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม กำมะถัน แคลเซียม เหล็ก สังกะสี แมงกานีส ทองแดง โมลิบดินัม และคลอรีน ในจำนวนนี้ ออกซิเจน คาร์บอน โบรอน ไฮโดรเจน พืชได้รับจากน้ำและอากาศ ส่วนไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม พืชต้องการในปริมาณมากเมื่อเทียบกับธาตุอื่นๆ (ซึ่งถูกจัดเป็นธาตุอาหารหลักหรือธาตุปุ๋ย) และในดินมักมีไม่เพียงพอต่อการเพาะปลูก จึงมีความจำเป็นต้องเพิ่มเติมธาตุเหล่านี้โดยการให้อาหารเสริมพืชหรือให้ปุ๋ย
